کارآفرینی اجتماعی به عنوان یک جنبش در حال تبدیل شدن به یک جریان فکری است. افزایش محبوبیت کارآفرینی اجتماعی باعث بوجود آمدن تغییر و تحول روزافزون شده است. به طور خلاصه، کارآفرینان اجتماعی کسانی هستند که از کسب و کار خود برای ایجاد ارزش اجتماعی استفاده می‌کنند. این اصلاح‌طلبان مستقیما به بخش دولتی مربوط نمی‌شوند و در حقیقت قسمت عمده و روبه رشدی از بخش خصوصی را به خود اختصاص داده اند. علاوه بر کسب سود، کسب و کار آن ها به مسائل اجتماعی یا نیازهای اجتماعی که در سراسر جهان می‌بینند، پاسخ می‌دهد.

این تغییردهندگان زمانی که وضع کنونی به اندازه کافی خوب نباشد اقدامات لازم را انجام می‌دهند و به ما (و جهان) نشان می‌دهند که اگر بنیان گذاران ایجاد ارزش اجتماعی را به عنوان اصلِ اساسی اهداف شرکت خود درک کنند، می‌توانند راه‌حل‌های قابل توجهی برای مشکلات محلی و جهانی ارائه دهند. از این رو در مجموعه یادداشت هایی به بررسی تعدادی از کسب و کارهای مبتنی بر کارآفرینی اجتماعی می‌پردازیم. این بررسی تعریف جامع‌تری از کارآفرینی اجتماعی ارائه می‌دهد. به این ترتیب می توان نگاه عمیق‌تر و دقیق‌تری به تعریف، خاستگاه کارآفرینی اجتماعی و نقش آن در جامعه کنونی و آینده داشت.

الکس هاستد، مدیر و بنیانگذار شرکت هِلپسی[1]

“الکس هاستد”، شرکت هلپسی را در سال 2017 با تعدادی از دوستان خود که در برنامه‌های زیست محیطی کاهش ضایعات نساجی شرکت می‌کردند، تاسیس کرد. آن ها با تسهیل بازیافت لباس‌های قدیمی موجب کاهش ضایعات نساجی ‌شدند. هلپسی از زمان تاسیس خود 1800 محفظه را در سراسر شمال شرقی ایالات متحده قرار داده است و در سال گذشته بیش از 25 میلیون پوند لباس جمع‌آوری کرده است. همانطور که الکس و گروه هلپسی اطلاع داده اند، 95% از لباس‌ها، کفش‌ها و سایر منسوجات جمع‌آوری شده قابل بازیافت و استفاده‌ مجدد هستند. الکس مسئله‌ کاهش، استفاده مجدد و بازیافت منسوجات و لباس‌ها را به طور عمیق بررسی کرده است و توضیح داده است که مصرف‌کننده چگونه می‌تواند بر این مسئله‌ تأثیرگذار باشد:

“این اقدام فرآیندی گام به گام است. بنابراین کاهش دور انداختن لباس‌ها اولین قدم است، زیرا بهترین کاری است که می‌توانید انجام دهید. سپس استفاده‌ مجدد و بازیافت گام‌های بعدی این اقدام هستند. استفاده‌ مجدد مرحله‌ای است که در آن سعی می‌کنیم تا حد امکان لباس را مجددا استفاده کنیم و سپس در صورت استفاده نشدن آن را بازیافت می‌کنیم .. پس می‌گویم، شخصِ نزدیکی را پیدا کنید که بتواند این کار را انجام دهد. قرار دادن وسایل قدیمی هر جایی به غیر از سطل زباله خیلی بهتر است، زیرا به روش‌های متعددی می‌توان از آن ها استفاده کرد. بسیاری از مردم متوجه‌ این موضوع نیستند. خیلی‌ها فکر می‌کنند که دوست ندارند این کار را انجام بدهند، پس چرا دیگران باید آن را بپذیرند؟ من دیگر نمی‌خواهم این شلوار جین را ببینم، تا حالا صد بار پوشیدمش. چرا شخص دیگری می‌خواهد این را بپوشد؟ این اصلا درست نیست.”

 مانیش گاپتا، بنیانگذار و مدیر عامل شرکت ماتر بومی[2]

“مانیش گاپتا” و گروه ماتر بومی از زمان تاسیس این شرکت در سال 2006 بیش از 20000 صنعتگر در 40 نقطه از هند را توانمند کرده اند. هدف مانیش از تاسیس ماتر بومی استفاده از قدرت تجارت برای توانمندسازی مردم هند، تأمین منابع پایدار برای زندگی بهتر و از بین بردن فقر مزمن بود:

“من خودم از نزدیک تجربه کرده‌ام که تجارت تا چه میزان قدرتمند است. هر آنچه را که می‌خواهیم در دسترس ما است. خارق‌العاده است. همه چیز از سراسر جهان در اختیار ما است و این شبکه‌ای شگفت‌انگیز است. با این حال این را هم تجربه کردم که اگر تجارت مسئولانه انجام نشود می‌تواند از مردم سوء‌استفاده کند. همه‌ ما نمونه‌هایی از این چالش‌ها را در بنگلادش و جوامع کوچک که آلودگی شیمیایی زیادی دارند و باعث آلودگی رودخانه‌ها و زمین‌های کشاورزی می‌شوند، شنیده‌ایم. بنابراین همگی می‌دانیم که تجارت غیرمسئولانه می‌تواند از مردم سوء‌استفاده کند. همچنین معتقدم که اگر تجارت مسئولانه انجام شود می‌تواند مردم را قدرتمند سازد. تجارت به راستی توانایی ریشه‌کن کردن فقر در جهان را دارد و به همین دلیل است که می‌خواهم از تجارت به عنوان ابزاری برای ایجاد تغییر مثبت استفاده کنم.”

هانا دیویس، بنیانگذار و رئیس کارخانه‌ کفش بنگز[3]

“هانا دیویس” و گروه بنگز کفش می‌فروشند تا روی کارآفرینان سراسر جهان سرمایه‌گذاری کنند. این کاری بود که هانا مدت کمی بعد از شروع دانشگاه و با گروه بنگز آغاز کرد. هانا توصیه‌های خود را به عنوان یک کارآفرین اجتماعی با افرادی که در سال اول کسب و کار خود هستند به اشتراک می‌گذارد:

“دوست دارم بگویم کمی خونسردتر باشید. به نظر من واکنش هیجانی و بیش از اندازه نشان دادن به شرایطی که خوب پیش نمی‌رود عاقلانه نیست، با این حال مجدد فکر کنید که گزینه‌های شما چیست و مشکل را برطرف کنید. نکته‌ دیگری که می‌خواهم بیان کنم این است.: اختراع مجدد چرخ کاملا بیهوده است. بسیار نادر است که کسی ایده‌ای 100% منحصر به فرد داشته باشد. به دنبال کسی باشید که کاری که انجام می‌دهید را انجام داده باشد، شاید کمی بهتر یا متفاوت‌تر. سپس بازخورد و نظرات آن ها را دریافت کنید و به کار ببرید.”

کالین کلینز، مدیر عامل پروژه‌ آنچال[4]

خواهران کلینز، مگی و کالین، کسب و کار اجتماعی پررونقی را در پروژه‌ آنچال ایجاد کرده‌اند. آنچه که در سال 2011 به عنوان یک سازمان غیرانتفاعی در زیرزمین خانه‌ والدین آن ها آغاز شد اکنون بیش از 150 صنعتگر در سراسر هند و شهر زادگاه خواهران کلینز، لوئیزویل را در استخدام خود دارد. کالین به ما می گوید چگونه برغم وجود منابع اندک در سال های اولیه فعالیت آنچال، توانستند معتمد به نفس کار را پیش ببرند:

“نقطه عطف واقعی برای ما اعتماد به نفسی بود که در آن سال‌های ابتدایی کار ساختیم، اما تاثیر حقیقی مربوط به اقدام کردن بدون ‌توجه به هرآنچه ندارید، است.”

لورا ویتینگ، بنیانگذار برایتلی[5]

“لورا ویتینگ” و گروه برایتلی بستر متمرکزی برای مصرف‌کنندگان ایجاد کردند تا با برندهای مد، زیبایی و لوازم خانگی تعامل بیشتری داشته باشند. لورا تجربه‌ خود در آمازون، گوگل و ادوبی را به عنوان مدیر محصول به اشتراک می‌گذارد:

“برای موفقیت در پروژه باید در وهله‌ نخست مطمئن شوید که افراد را در کل شرکت در مورد کاری که انجام می‌دهید به اندازه‌ کافی متقاعد کرده‌اید. بنابراین اقدامات بسیاری انجام می‌دهید، مذاکرات بیشماری با گروه‌های مختلف انجام می‌دهید تا از داشتن منابع مورد نیازتان مطمئن شوید. من همیشه در تلاش بوده‌ام تا همزمان با رشد و پروش این گروه به این درک دست پیدا کنم که چگونه می‌توانم فرهنگی پذیرا، هوشیار و همچنین فرهنگی که به طور واقعی و حقیقی با مشتری در ارتباط باشد را پرورش دهم. زیرا آنچه در رشد و گسترش محصولات قابل توجه است نزدیکی و صمیمیت شما با مصرف‌کننده و درک مشکل واقعی آن ها است. با برطرف کردن مشکلی که دارند وضعیت بهتری خواهید داشت.”

پانویس ها

[1]– شرکت هِلپسی در زمینه‌ نقش مصرف‌کننده در آینده‌ پایدار دنیای مد فعالیت می کند www.www.helpsy.co

در ایران استارتاپ کمدا فعالیتی مشابه دارد www.komodaa.com

[2]– شرکت ماتر بومی در زمینه‌ توانمندسازی عامه‌ مردم از طریق تجارت   www.matrboomie.com

[3]– سایت شرکت بنگز: www.bangsshoes.com

[4]– سایت پروژه آنچال:    www.anchalproject.org

[5]– سایت شرکت برایتلی:  www.brightly.eco