اگر می پسندید به اشتراک بگذارید
بدیهی است که هر پدیده نوظهوری می‌تواند آثار و نتایج مفید و البته مخربی داشته باشد که این امر در جوامع مختلف نمود متفاوتی پیدا می‌کند؛ بعنوان مثال فناوری هسته‌ای در بسیاری از کشورها باعث رشد و ترقی در زمینه‌های مختلف علمی، صنعتی، کشاورزی و … شده است و خدمات فراوانی به بشریت کرده است اما برخی از کشورها نیز استفاده اشتباه و مغرضانه‌ای از این فناوری نوین داشته‌اند که نمی‌توان به دلیل استفاده اشتباه آن‌ها، اصل این تکنولوژی را مضر دانست. تکنولوژی نوین اینترنت نیز از این قاعده مستثنی نیست. همگان می‌دانیم که بواسطه هوشمند شدن وسایل ارتباطی و اتصال به شبکه جهانی اینترنت، بستر بسیار مناسبی برای برقراری ارتباط با سایر مردم جهان، اطلاع از وضعیت روز جوامع مختلف، سهولت انجام خدمات اداری و صنعتی، رشد علمی بسیاری از علوم دانشگاهی و … فراهم شده است. طبیعی است که این پدیده نیز بواسطه فراگیر شدن، باعث ایجاد مشکلاتی در جوامع مختلف شده باشد.[1] با علم به این موضوع در نوشتار حاضر به یکی از همین مشکلات یعنی خیانت بین زوجین می پردازیم.
فضای مجازی و خیانت بین زوجین
امروزه شاهد افزایش شدید آمار مراجعان به مرکز مشاوره با مشکل خیانت زناشویی به خصوص از طریق فضای مجازی، اینترنت و شبکه‌های مجازی هستیم. از طرفی استفاده مداوم افراد از فضای مجازی و اینترنت، معضل و مشکلی به نام اعتیاد اینترنتی را به وجود آورده است. آسان شدن و پنهان بودن ارتباطات از طریق فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی، زنگ خطر را برای فروپاشی نظام خانواده و ارزش‌های اجتماعی، مذهبی و ملی به صدا درآورده است. دنیای مجازی مستعدکننده افراد برای گرایش به خیانت زناشویی است. تصور می‌شود فضای مجازی به عنوان یکی از بسترهای جامعه‌پذیری، امروزه در بروز خیانت زناشویی زوجین تاثیر زیادی دارد، همچنین گسترش استفاده از رسانه‌های مجازی، ﺧﺎﻧﻮاده اﯾﺮاﻧﯽ را که مبتنی بر ارزش‌های دینی و فرهنگی است، ﺑﺎ ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﻣﺸﮑﻼت متعددی روﺑﻪ رو کرده اﺳﺖ. به هر روی در ﻣﯿﺎن ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژیﻫﺎی ﻧﻮین، اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ وﯾﮋﮔﯽﻫﺎی ﺧﺎص و منحصر به فردی که دارد، از اﻫﻤﯿﺖ بالایی برخوردار است.[2]
خیانت در ازدواج
خیانت در ازدواج به معنای بی‌وفایی و عدم تعهد به رابطه متعهدانه زوجین و برقراری هرگونه ارتباطات عاطفی و جنسی با جنس مخالف خارج از تعهد مزبور است. با این حال تعاریف متعددی که از خیانت ارائه گردیده که مهمترین آن‌ها به شرح زیر است :
- ارتباط جنسی خارج از ازدواج بدون آگاهی یا رضایت همسر
- ارتباط جنسی با شخص سوم خارج از روابط زناشویی
- تخطی از پیمان مفروض یا بیان شده بین زوجین در مورد انحصاریت عاطفی و جنسی
لواف‌پور برآیند این تعاریف را چنین ذکر می‌کند که خیانت: “تخطی از پیمان مفروض یا بیان شده بین زوجین در مورد انحصاریت عاطفی و جنسی که به صورت یک راز ، بدون آگاهی و رضایت طرف مقابل صورت می گیرد.”
انواع خیانت
با توجه به تعاریف خیانت، خیانت به طور کلی در 3 شکل یا نوع دسته بندی می‌شود:
- خیانت عاطفی: تنها دلبستگی است که میان فرد با نفر سومی ایجاد می‌شود. او معتقد است که تا زمانی که دیگری نمی‌داند به کسی صدمه‌ای وارد نخواهد کرد.
- خیانت جسمی (جنسی): این نوع خیانت تنها به منظور ارتباط جسمی است و فرد هیچ علاقه‌ای به نفر سوم نخواهد داشت.
- خیانت عاطفی – جسمی: این نوع خیانت بعد جسمی و عاطفی را در مجموع داشته و فرد علاوه بر ایجاد رابطه جسمی، رابطه عاطفی هم در آن برقرار می‌کند.
جهان مجازی
مهمترین تغییر دنیای امروز، ظهور جهان جدیدی است که می‌توان آن را جهان مجازی نامید. این جهان در واقع به موازات و گاه مسلط در جهان واقعی ترسیم می‌شود و عینیت پیدا می‌کند. گسترش فناوری‌های جدید با شکل گیری فضاهای مجازی همراه شده است. فضاهایی با هویت و کارکرد متفاوت از فضاهای ملموس گذشته که ارزش ها، مفاهیم و باورهای گذشته را به نحوی بازنویسی می‌کنند. بشر نوین در مواجه با چنین فضای جدیدی در پی افزایش ارتباط با خود جستجوی اطلاعات و دستیابی به دانش بیشتر است. در جهان واقعی قدرت انتخاب افراد همواره تحت تاثیر عواملی چون جبر، مکان، زمان، فرهنگ، حکومت و… محدود بوده است، اما در جهان مجازی مرزهای محدودکننده از میان برداشته می‌شود و فرد در مقیاس جهانی با گزینه‌های فراوانی برای انتخاب روبه رو است.
هر سه نوع مذکور خیانت به وسیله اینترنت و فضای مجازی به راحتی امکان پذیر است. در فضای مجازی با ایجاد ارتباط با جنس مخالف می توان تنها به دریافت پیام‌های عاطفی اکتفا کرد با این حال امکان ایجاد ارتباطی به شکل جنسی نیز وجود دارد، چیزی که امروزه به راحتی از آن رابطه جنسی اینترنتی نام برده می‌شود. همینطور این فضا راهی برای ایجاد نوع سومی از روابط به شمار می‌آید که در آن علاوه بر چت‌های جنسی به انتقال پیام‌های عاطفی با فرد یا افراد کمک می‌کند، به گونه‌ای که فرد بعد از مدتی به صورت جنسی – عاطفی وابستگی به فرد سوم یا افراد سومی پیدا می کند. تلفن‌های همراه و امکانات فراوانی که در آن‌ها وجود دارد، امکان ایجاد خیانت را به وجود آورده است. هرچند در این نوع روش، بیشتر خیانت عاطفی رخ می‌دهد اما در مواردی هم امکان خیانت جنسی را نیز ایجاد می‌کند.[3]
زمانی یک ارتباط اینترنتی به عنوان رابطه‌ای جنسی عاشقانه تعریف می‌شود که از طریق تماس آنلاین در اینترنت آغاز شده و به واسطه مکالمات الکترونیکی که از طریق ایمیل، اجتماعات مجازی نظیر چت روم ها، بازی‌های تعاملی و یا گروه‌های خبری ادامه می‌یابد. این ارتباط می‌تواند به صورت روابط پایدار با یک فرد خاص یا افراد مختلف در فضای مجازی اینترنت صورت گیرد. این رابطه زمانی خیانت تلقی می‌شود که فرد علی‌رغم داشتن یک رابطه متعهدانه با فردی در دنیای واقعی، همزمان به طور پنهانی و دور از آگاهی شریک زندگی خویش با یک شریک اینترنتی نیز رابطه عاشقانه یا جنسی برقرار می‌کند.[4] یکی از مشکلاتی که در این زمینه توجه محققان را به خود جلب کرده است، روابط اینترنتی فرازناشویی و به عبارتی دیگر خیانت اینترنتی است که زوج های زیادی را نیز درگیر خود ساخته است. گزارش‌ها نشان می‌دهد که روابط اینترنتی می‌تواند به اعتماد زوجین آسیب جدی وارد کرده و موجب اختلافات زناشویی، جدایی و حتی طلاق شود. خیانت زمانی اتفاق می افتد که یکی از زوجین بر این باور باشد که زندگی زناشویی او وفادارانه است در صورتی که زوج دیگر به طور پنهانی این پیمان را شکسته است.
اما امروزه با توجه به دگرگونی در روابط اجتماعی و همچنین تغییر در نگرش‌ها علاوه بر روابط جنسی به طور خاص، داشتن ارتباط با فرد دیگر، شیفتگی و محبت نامتعارف، روابط عاطفی فراتر از دوستی عادی، استفاده از پورنوگرافی، ارتباط نامتعارف در فضاهای مجازی نیز در این تعریف می‌گنجد. خیانت در ازدواج عامل عمده عدم رضایت زناشویی است و زمینه اصلی تعارضات و اختلافات زناشویی است. خیانت در واقع یکی از مهمترین مشکلاتی است که در روابط زناشویی رخ می‌دهد و در واقع از بارزترین دلایل طلاق و جدایی زوجین تلقی می‌شود. هرچند دلیل قطعی برای خیانت زناشویی یافت نشده است اما گلاس و وایت[5] انتقام از همسر، فرار از کسالت، کسب احترام و شناخت احساس جوانی، احساس درک شدن، تجربه هم نشینی، ارتقاء اعتماد به نفس و عزت نفس و تحریک ذهنی را علل خیانت زناشویی می‌دانند.
جینفرنو[6] در یک پژوهش کیفی نشان داد که زنان به دلیل ناتوانی در حل تعارض با همسرانشان، فقدان دریافت توجه کافی از سوی همسران، جذابیت‌های خیانت‌های زناشویی، داشتن یک دوست، دریافت حمایت از جانب خانواده و دوستان و در نهایت توجه مثبت درگیر خیانت زناشویی می‌شوند. همچنین یکی از عوامل که به عنوان میانجی در وقوع خیانت زناشویی دخالت دارد، عدم رضایت از روابط اولیه است. تقریبا 70 درصد از افرادی که درگیر خیانت زناشویی می‌شوند، دلیل این کار خود را مشکلات زناشویی عنوان می‌کنند. وقتی زنان احساس تنهایی و نادیده گرفته شدن می‌کنند، اقدام به فریبکاری و ورود به رابطه فرازناشویی می‌کنند. در واقع قبل از خیانت زناشویی نسبت به رابطه زناشویی تردیدهایی وجود دارد و بعد از خیانت زناشویی کیفیت رابطه زناشویی بدتر می‌شود.
روزا و همکاران (2012) درپژوهش خود به این نتیجه رسیدند که زمینه‌ها و عوامل اجتماعی و فرهنگی یکی از عوامل اصلی در خیانت در ازدواج است. اگرچه فضای مجازی و اینترنت توانسته است یک محیط جهانی را برای کاربران خود در سرتاسر دنیا جهت برقراری هرچه بهتر روابط فراهم آورد اما از طرفی این نوع روابط موجب افزایش نگرانی‌هایی در چند سال اخیر گردیده و مشکلات گسترش روزافزون روابط اینترنتی را بوجود آورده است. اینترنت به عنوان یکی از ابعاد نوپای این فناوری‌های جدید جهان معاصر، نقش بسزایی در تغییر و تحول زندگی افراد جامعه دارد و در فضای مجازی، اینترنت به کاربران فرصت‌های بی‌شماری می‌دهد و به هر اندازه که این فرصت‌ها و خشنودی‌های ناشی از استفاده اینترنت افزایش یابد، کاربران بیشتر به سمت این پدیده نوین سوق خواهند یافت.[7]
پانویس ها
[1]– ضربی، شکیب و حجتی، زینب و قدسی، زهرا،1400،آسیب شناسی تاثیرات فضای مجازی بر شکل گیری خیانت بین زوجین،اولین همایش ملی مسائل و چالش های اجتماعی و فرهنگی”خانواده مسلمان ایرانی”،بیرجند.
[2]– ضربی، شکیب و حجتی، زینب و قدسی، زهرا، 1400، آسیب شناسی تاثیرات فضای مجازی بر شکل گیری خیانت بین زوجین، اولین همایش ملی مسائل و چالش های اجتماعی و فرهنگی”خانواده مسلمان ایرانی”، بیرجند.
[3]– قلی پور، سهیلا، (۱۳۹۵)، بررسی تاثیر رسانه‌های نوپدید (اینترنت، ماهواره و تلفن همراه) بر خیانت عاطفی زوجین و عوامل موثر بر آن، علوم انسانی اسلامی شماره ۱۰ جلد۴ ص ۱۲۶تا۱۳۴.
[4]– خ خدمت گذار، حسین و همکاران، (۱۳۸۷)، بی‌وفایی همسران و روش‌های پیشگیری و رویارویی با بی‌وفایی، تهران: انتشارات قطره.
[5]– Glass. S. P., & Wright. T. L. (1988). Sex differences in type of extramarital involvement and marital dissatisfaction. Sex Roles. 12. 1101-1120
[6]-Jeanfronu. M. M. (2009). A qualitative study investigating the decision-making process of women’s participation in marital infitah (Doctoral dissertation.
[7] – ضربی، شکیب و حجتی، زینب و قدسی، زهرا،1400،آسیب شناسی تاثیرات فضای مجازی بر شکل گیری خیانت بین زوجین،اولین همایش ملی مسائل و چالش های اجتماعی و فرهنگی”خانواده مسلمان ایرانی”،بیرجند.
منابع
- احمدی، خدابخش (1392)، ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻧﻘﺶ اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ در ازدواج (ﻫﻤﺴﺮﯾﺎﺑﯽ و ﺧﯿﺎﻧﺖ)، همایش انجمن مشاوره ایران.
- افشاری کاشانیان، امید، زهراکار، کیانوش، محسن زاده، فرشاد، تاجیک، اسماعیلی، عزیزاله، (1397)، شناسایی عوامل زمینه ساز خیانت زناشویی در زنان، پژوهش‌های مشاوره جلد۱۸ شماره ۷۱.
- درتاج، فریبا، رجبیان ده‌زیره، مریم، فتح اللهی، فیروزه، درتاج، فتانه، (1397)، رابطه میزان استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی با احساس تنهایی و خیانت زناشویی در دانشجویان، روان شناسی تربیتی (روانشناسی و علوم تربیتی), 14(47), 119-140.
- خرم روز، امیررضا، نصیرزاده، سوسن و ابراهیم نژاد، لیلا، (1400)، پیش بینی خیانت های زناشویی براساس دلزدگی زوجین و اعتیاد به اینترنت، دومین کنفرانس علوم تربیتی، روانشناسی و علوم انسانی.
- سلیمانی پور، روح الله (1389) ، شبکه‌های اجتماعی، فرصت ها و تهدیدها، فصلنامه ره آورد نور، شماره31، ص14.
- ضربی، شکیب و حجتی، زینب و قدسی، زهرا،1400،آسیب شناسی تاثیرات فضای مجازی بر شکل گیری خیانت بین زوجین،اولین همایش ملی مسائل و چالش های اجتماعی و فرهنگی”خانواده مسلمان ایرانی”،بیرجند civilica.com/doc/1418735
- مزارزیی، یاسین، صمدی، لیلا، سام نژاد، ساره، لقمان نیا، مهدی، (1397)، بررسی تاثیر فضای مجازی بر خیانت فرازناشویی، چهارمین کنفرانس سراسری دانش و فناوری علوم تربیتی مطالعات اجتماعی و روانشناسی ایران، تهران.
- ﻣﻮﻻﯾﯽ، ﻣﺤﻤﺪﻣﻬﺪی، (1389) ، ﺷﺒﮑﻪﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻓﺮاﺗﺮ از اﺑﺰارﻫﺎی ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژی، ﺗﺎزه ﻫﺎی ﻋﻠﻢ.
- نورمحمدی، مرتضی، (1388)، چالش‌های فرهنگ و هویت در فضای مجازی، مطالعات فرهنگ – ارتباطات.
10- Clayton, R.B. (2014). “The Third Wheel: The Impact of Twitter Use on Relationship Infidelity and Divorce. Cyber psychology Behavior, and Social Networking. 17(7).
11- Dixon. D. C. (2013). Christian spirituality and marital health: a phenomenological study of long-term marriages: a doctoral dissertation in counseling. Liberty univercity.
12- Girgis, S., George, R., & Anderson, R. T. (2010). What is Marriage?. Harvard Journal of Law and Public Policy, 34 (1). 245-287
13- Martin, F. R. (1968). The Miniature Paintings and Painters of Persia, India and Turkey, Landon: Holland Press
14- L. Gunuge. S., & Snarr. K. A. (1999). Sn Lankan Tamil immigrants in Toronto: Gender, marriage pattems, and sexuality. Gender und immigration.144-162.
15- Previti,D, P.R12004). 1s infidelity a cause or a consequence of poor manual quality. Journal of Social and Personal Relationships. 27 (21.217-230
16- L.M., Gallus. K. L. & Durtschi. J. A. (2018). Exploring relationship satisfaction and attachment behaviors in singleand dual-trauma couples: A pilot study. Traumatology. 24(1). 27.
17- Saleh, M. and Mukhtar, J. I. (2015). Social Media and Divorce Case Study of Dutse, IOSR Journal Of Humanities And Social Science (IOSR-JHSS), 20(5), 54-59.
18- Song W. Effects on self-efficacy and self-control on the addictive use of intemet. Masters thesis: Yonsei University, 1999
19- Spanier, G. B., & Margolis. R. L. (1983). Marital separation and extramarital sexual behavior. Journal of Ser Research, 19 (1). 23-
